Bu çalışma Y. Sancar Barış ve Kerem Ali Boyla’nın 2000 yılından itibaren üzerinden çalıştığı bir projedir. Ancak Türkçe kuş isimlerinin oluşturulma tarihi şüphesiz daha eskidir.
2000 yılı öncesi
Türkçe’de ilk standart kuş listesi 1945’te Saadet Ergene‘nin Türkiye Kuşları kitabını yayımlamasıyla başlıyor. Burada Türkiye’de yaşadığı bilinen tüm türler, Türkçe isimleriyle beraber verilmiştir.
Onu takip eden ve ornitolojinin çok hızlı geliştiği 70’li yıllarda ilk Türk kuş gözlemcilerde Selim Somçağ Yurt Ansiklopedisi için 374 türün ismini derlemişti. Son derece bilimsel ve araştırmaya dayanan bir listedir bu. Selim Somçağ, aynı zamanda Sancar Barış’ın lisede kuş gözlem arkadaşıdır.
Ardından Doğal Hayatı Koruma Derneği zamanında 1996’da Önemli Kuş Alanları kitabının yayımlanmasından bir yıl önce, isimlerin standartlaştırılması ihtiyacı ortaya çıktı ve ODTÜ’de tüm hocaların davet edildiği o toplantıda iki gün boyunca tüm isimler oluşturuldu. Bu toplantıya Sancar Barış üye olarak, Kerem Ali Boyla ise gözlemci olarak katıldılar. Bu liste (toplantıyı düzenleyen) AKGT (eski Ankara Kuş Gözlem Topluluğu) listesi diye bilinir. Yaklaşık 500 türün standart Türkçe ismi verilmiş oldu.
2000 yılı sonrası
2000-2002 yılları arasında Kerem Ali Boyla, Türkiye ve Avrupa’nın Kuşları kitabını çevirirken, kitapta Türkiye’de bulunmayan yaklaşık 150 türün Türkçe’lerinin oluşturulması ihtiyacı ortaya çıktı. Burada AKGT listesini temel alındı, diğer isimler Sancar Barış’la geliştirildi. AKGT listesinin bütünlüğünü korudu, yaklaşık 10-20 türde Türkiye dışındaki diğer türlerin katılmasıyla ortaya çıkan uyumsuzluk sorunlarının çözülmesi için ufak revizyonlar yapıldı. Türkçe isimler 650 türe tamamlandı.
2006 yılında Cavit Bilen’in desteği ile Türkiye ve Ortadoğu’nun Kuşları kitabını çevirirken aynı ekip çalıştı. Bu şekilde toplam 800 türün Türkçe ismi oluşmuş oldu.
Yaklaşık 2005 yılından beri de aynı ekip, National Geographic Türkiye dergisinin dünya kuşlarının Türkçe isimleri konusunda danışmanlık verdi. Bu çalışma sırasında, isimlendirmede nasıl prensipler takip edilmesi gerektiği konuşuldu. 2015’e gelindiğinde yaklaşık 2500 türün isimlendirilmesi tamamlanmıştı.
2012-2014 yılında İnternet temelli kuş gözlem veritabanı Kuşbank, eBird platformuna taşındı. eBird içinde bulunan 10.000’den fazla türün Türkçe isimlerini oluşturma ihtiyacı belirdi. Bu bağlamda 2015-2020 yılları arasında çalışmaları arttırarak toplam ismi oluşturulan tür sayısı 7500’i geçti.
Araştırmacı Ümüt Çınar’ın Tarama Sözlüğü
Araştırmacı Ümüt Çınar da 2016 yılından itibaren çok kapsamlı bir çalışma gerçekleştirmiş, bugüne kadar çeşitli kaynaklarda kullanılan tüm Türkçe isimleri derlemiştir. Onun çalışmasını mümkün mertebe listemize dahil etmeye çalıştık. Eşleştirebildiğimiz 2657 türün isimleriyle ilgili çalışmayı listede isimlerin sonuna ekledik.
Bu çalışmanın aslına şu adresten ulaşılabilir: http://www.kmoksy.com/zobot/birds_Turkish.html